RONALD WILSON REAGAN

 Ronald Wilson Reagan (ur. 6 lutego 1911 w Tampico, zm. 5 czerwca 2004 w Los Angeles) – amerykański polityk i aktor, 40. prezydent Stanów Zjednoczonych oraz 33. gubernator Kalifornii. Jako przywódca USA udzielił znaczącej pomocy ruchom antykomunistycznym, w tym działającej w Polsce „Solidarności”. W czasie jego prezydentury przeprowadzone zostały reformy w polityce gospodarczej (tzw. reaganomika) o założeniach wywodzących się z ekonomii podaży.

Po ukończeniu studiów w 1932 pracował jako radiowy komentator sportowy. Od 1937 trudnił się aktorstwem filmowym w Hollywood, był aktywnym członkiem aktorskiego związku zawodowego. Na początku lat 60. wstąpił do Partii Republikańskiej, z jej nominacji sprawował urząd gubernatora Kalifornii (1966–1974), a następnie prezydenta USA (1981–1989). Od początku lat dziewięćdziesiątych cierpiał na chorobę Alzheimera i nie brał udziału w życiu publicznym.

Dzieciństwo i młodość

Ronald Reagan urodził się 6 lutego 1911 w Tampico, jako syn sprzedawcy butów Johna Reagana i jego żony Nellie. W 1920 rodzina przeniosła się do Dixon, gdzie Ronald uczęszczał do szkół. W szkole średniej występował w kółku teatralnym. W 1928 wstąpił do Eureka College, gdzie był przewodniczącym organizacji studenckiej i kapitanem drużyny pływackiej. Po ukończeniu szkoły pracował jako radiowy komentator sportowy w Davenport i Des Moines.

Kariera aktorska

W 1937, przebywając w Kalifornii, otrzymał angaż do filmu Miłość w eterze. Postanowił wówczas pozostać w Hollywood, ponieważ aktorstwo było jego wymarzonym zawodem. Zagrał łącznie w ponad 50 filmach. Najsłynniejsze z nich to: King’s Row, Mroczne zwycięstwo, Brother Rat, Knute Rockne All American, Bedtime for Bonzo, Zabójcy i Hellcats of the Navy. W 1938 roku przystąpił do stowarzyszenia aktorskiego Screen Actor Guild, której został przewodniczącym dziewięć lat później. W czasie II wojny światowej nagrywał filmy instruktażowe dla wojska. W połowie lat 50. skupił się na pracy w telewizji, m.in. podpisując kontrakt z General Electric na regularne prowadzenie półgodzinnego programu.

Kariera polityczna

W latach 30. był zwolennikiem polityki Nowego Ładu Franklina Delano Roosevelta i Partii Demokratycznej[2]. W 1948 roku poparł Harry’ego Trumana w wyborach prezydenckich, a dwa lata później Helen Gahagan Douglas z Kalifornii w wyborach do Senatu. Jego poglądy ewoluowały z czasem i w 1952 i 1956 roku organizował przedsięwzięcie „Demokraci na rzecz Eisenhowera”, mające na celu wybór Dwighta Eisenhowera na prezydenta. W 1960 agitował za Richardem Nixonem, a dwa lata później opuścił demokratów i zapisał się do Partii Republikańskiej. Dzięki jego działalności w kampanii Barry’ego Goldwatera w 1964 roku zyskał sympatię bossów partyjnych. Dzięki temu dwa lata później wystartował w wyborach na urząd gubernatora Kalifornii. Jego głównym kontrkandydatem był urzędujący gubernator Pat Brown. Reagan uzyskał wówczas 57,6% poparcia, wobec 42,3% dla Browna.

Jako gubernator kładł nacisk na cięcia budżetowe, zmniejszenie podatków i samoograniczanie się władzy. Obciął wydatki na oświatę i szkolnictwo wyższe, przeciw czemu protestował Clark Kerr, rektor Uniwersytetu Kalifornijskiego. Wobec tego Reagan zwolnił Kerra ze stanowiska, podnosząc opłaty za naukę. Cięcia objęły także opiekę społeczną, jednak w wyniku nacisków gubernator musiał pójść na kompromisy i wprowadzić lżejsze reformy od zapowiadanych. Sprzeciwiał się zniesieniu kary śmierci, jednak na tym polu także poniósł porażkę. Jego działania miały na celu także ograniczenie wzrostu biurokracji – przez cały okres jego urzędowania zatrudnienie utrzymało się na poziomie 103 tysięcy osób. Obniżył podatki od nieruchomości, podwyższając podatki dochodowe, a także zaostrzył kryteria kwalifikacji do świadczeń społecznych, przez co liczba osób je otrzymujących spadła. W 1972 roku ubiegał się o drugą kadencję gubernatorską, co udało mu się osiągnąć po pokonaniu Jesse’ego Unrucha. Cztery lata później postanowił nie kandydować po raz trzeci, tylko wystartować w wyborach prezydenckich. O nominację Partii Republikańskiej musiał walczyć z urzędującym prezydentem Geraldem Fordem. Nie udało mu się jednak przekonać delegatów partyjnych i nominację otrzymał Ford.

Emerytura i śmierć

Po opuszczeniu Białego Domu Reaganowie przenieśli się do Kalifornii[31]. Na emeryturze były prezydent zajmował się wygłaszaniem wykładów i pisaniem pamiętników[31]. Czasami udawał się w podróże, m.in. do Japonii w 1989 i do Polski rok później[31]. Jesienią 1991 odbyło się uroczyste otwarcie Biblioteki Prezydenckiej w Simi Valley[31]. W czasach administracji George’a Busha udzielał rad prezydentowi, natomiast krytykował gabinet Billa Clintona[31]. Od czasu zachorowania na Alzheimera rzadziej udzielał się publicznie[32]. Zmarł 5 czerwca 2004 w Los Angeles, w wyniku zapalenia płuc[33]. Pogrzeb odbył się 11 czerwca, a uczestniczyli w nim m.in. prezydenci USA George W. Bush, George H.W. Bush, Gerald Ford, Jimmy Carter i Bill Clinton, premierzy Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher i Tony Blair, były prezydent Związku Radzieckiego Michaił Gorbaczow, były prezydent Polski Lech Wałęsa, były premier Kanady Brian Mulroney, premier Włoch Silvio Berlusconi i kanclerz Niemiec Gerhard Schröder.