ENYA

  

 ENYA

właśc. Eithne Patricia Ní Bhraonáin (wym. /'ɛnʲə ni: vri:əna:nʲ/), w uproszczeniu Enya Brennan (ur. 17 maja 1961 w Gaoth Dobhair (Gweedore)) – irlandzka instrumentalistka, kompozytorka i wokalistka. Urodzona i wychowana w rodzinie muzyków, zamieszkałej w irlandzkojęzycznym regionie Gweedore w hrabstwie Donegal na północy Irlandii, Enya rozpoczęła karierę muzyczną w 1980 roku, kiedy to dołączyła do rodzinnego zespołu Clannad, gdzie grała partie klawiszowe. Po nagraniu dwóch albumów, opuściła zespół w 1982 roku za namową swego menadżera i producenta Nicky'ego Ryana, aby kontynuować karierę solową. Od tego momentu Enya rozwijała swój muzyczny styl, oparty na własnych kompozycjach, łączących tradycje muzyczne (wywodzące się z celtyckiej muzyki ludowej, muzyki kościelnej i muzyki klasycznej) z rozwiniętą przez Ryana techniką dźwiękową wielokrotnego nakładania głosu (layering), zainspirowaną efektem Ściany Dźwięku, wymyślonym przez amerykańskiego producenta Phila Spectora. Za oprawę tekstową jej utworów odpowiada irlandzka poetka i tekściarka Roma Ryan, żona Nicky'ego Ryana, która napisała teksty na wszystkie dotychczasowe albumy Enyi, głównie po angielsku i irlandzku, nieraz sięgając do języków rzadszych lub nieistniejących. Dotychczas Enya śpiewała w dziesięciu językach.  

Z powodu wyłącznej współpracy z małżeństwem Ryanów od początku solowej kariery, wokalistka podkreśla w wywiadach, że Enya to tak naprawdę trio: Enya Brennan (kompozycje i wykonanie), Nicky Ryan (dźwięk i produkcja) i Roma Ryan (teksty).

Pierwsze projekty Enyi jako solistki obejmowały muzykę do ścieżki dźwiękowej do filmu The Frog Prince (1984) i serialu dokumentalnego produkcji BBC The Celts z 1987 roku. Materiał z tego drugiego projektu został wydany jako jej debiutancki album, zatytułowany Enya (1987). W tym samym roku Enya podpisała kontrakt z Warner Music UK, który zapewnił jej artystyczną swobodę i minimalną ingerencję ze strony wytwórni. Enya zyskała światową sławę po wydaniu drugiego albumu solowego Watermark (1988), za sprawą międzynarodowego hitu Orinoco Flow. Następnie pojawiły się sprzedające się w milionach sztuk albumy Shepherd Moons (1991), The Memory of Trees (1995) i A Day Without Rain (2000). Sprzedaż pochodzącego z tego ostatniego albumu singla Only Time gwałtownie wzrosła w Stanach Zjednoczonych po jego wykorzystaniu przez media jako tła do reportaży o zamachu na World Trade Center. Po Amarantine (2005) i And Winter Came (2008) Enya zrobiła dłuższą przerwę od muzyki. Po powrocie do studia w 2012 roku, wydała trzy lata później Dark Sky Island (2015).  

Enya znana jest w świecie muzyki z pilnie strzeżonej prywatności, nigdy też nie odbyła solowej trasy koncertowej. Jest najlepiej sprzedającą się solową artystką Irlandii i najlepiej sprzedającą się irlandzką artystką, zaraz po U2. Sprzedała 26,5 miliona albumów w Stanach Zjednoczonych i ponad 80 milionów płyt na całym świecie, co czyni ją jednym z najlepiej sprzedających się i najbogatszych artystów na świecie. A Day Without Rain (2000) pozostaje najlepiej sprzedającym się albumem New Age, z szacowaną liczbą 16 milionów sprzedanych egzemplarzy na całym świecie. Enya zdobyła wiele nagród, w tym siedem World Music Awards oraz cztery nagrody amerykańskiego przemysłu fonograficznego Grammy za najlepszy album New Age. Była nominowana do Oscara i Złotego Globu za utwór May It Be, napisany do filmu Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (2001). W 2017 roku dwa irlandzkie uniwersytety (National University of Ireland i University of Ulster), w uznaniu zasług i wkładu w rozwój przemysłu muzycznego, nadały jej tytuł doktor honoris causa.

Urodzona w rzymskokatolickiej rodzinie o tradycjach muzycznych jako czwarta z dziewięciorga dzieci. Wokalistka posiada 4 braci i 4 siostry. Jej ojciec Leo Brennan był liderem irlandzkiego showbandu Slieve Foy Band i prowadził restaurację Leo's Tavern w Meenaleck. Matka wokalistki Máire Brennan (z domu Duggan), której przodkowie osiedlili się na Wyspie Tory i mieli odległe hiszpańskie korzenie, była muzykiem amatorem. Grała w zespole swojego męża i uczyła w Gweedore Community School. Dziadek Enyi ze strony matki, Aodh, był dyrektorem szkoły podstawowej w Dore, a jej babcia była tam nauczycielką. Aodh był także założycielem firmy Gweedore Theatre. Enya określiła swoje wychowanie jako „bardzo ciche i szczęśliwe”. W wieku trzech lat wzięła udział w swoim pierwszym konkursie śpiewu na corocznym festiwalu muzycznym Feis Ceoil. Brała udział w pantomimach w Teatrze Gweedore i śpiewała z rodzeństwem w chórze matki w kościele św. Marii w Derrybeg. Nauczyła się języka angielskiego w szkole podstawowej i rozpoczęła lekcje gry na fortepianie w wieku czterech lat. W wieku jedenastu lat dziadek Enyi zapłacił za edukacjęw szkole z internatem w klasztorze w Milfordprowadzonym przez zakonnice zakonu Loreto, gdzie zapoznała się z muzyką klasyczną i sztuką. Enya opuściła szkołę w wieku 17 lat i przez rok studiowała muzykę klasyczną w college'u^, aby zostać nauczycielem gry na fortepianie.

 

  

Znak przed restauracją Leo's Tavern, którą prowadził ojciec artystki

 

W 1997 roku Enya za 2,5 miliona funtów kupiła na aukcji Manderley Castle, wiktoriański dom klasy A w Killiney w hrabstwie Dublin. Dawniej znana jako Victoria and Ayesha Castle, przemianowała zamek po domu z książki Rebecca autorstwa Daphne du Maurier. W 2009 roku, podczas trzyletniej przerwy w muzyce, Enya kupiła dom w południowej Francji.